O hayvan bu yerdir!

Gilles Deleuze – Felix Guattari

Bin Yayla –Kapitalizm ve Şizofreni 2 (çev. Emre Sünter, Norgunk)

Bir Hecceite’nin Anıları. — Bir beden kendisini belirleyen biçimle, belirlenmiş bir töz ya da özne olarak, sahip olduğu organlar ya da icra ettiği işlevlerle tanımlanmaz. Tutarlılık düzleminde, bir beden yalnızca bir boylamla ve bir enlemle tanımlanır: Bir başka deyişle, şu ya da bu hareket ve durağanlık, hız ve yavaşlık ilişkileri altında ona ait olan maddi ögeler kümesiyle (boylam), şu ya da bu kudret ya da güç derecesi altında yeter olduğu yeğin duygulamlar kümesiyle (enlem) tanımlanır. Yalnızca duygulamlar ve yerel hareketler, diferansiyel hızlar. Bedenin bu iki boyutunu çıkartan ve Doğa düzlemini saf boylam ve enlem olarak tanımlayan Spinoza olmuştur. Enlem ve boylam bir haritacılığın iki ögesidir.

(…) Von Uexküll hayvan dünyalarını tanımlarken, hayvanın gücünün yettiği etkin ve edilgin duygulamları hayvanın parçası olduğu bireyleşmiş bir düzenlemede arar. Örneğin, ışığın çektiği Kene bir dalın ucunda asılı durur; bir memelinin kokusuna duyarlıdır, bir memeli dalın altından geçerken kendini aşağı bırakır; mümkün olan en az tüylü yerde derinin altına iğnesini batırır. Üç duygulam ve hepsi bu; kene zamanın geri kalanında, bazen yıllarca, uçsuz bucaksız ormanda olan her şeye kayıtsız bir şekilde uyur. Gücünün derecesi açıkça iki sinir arasındadır; ardından öleceği ziyafetin optimal sınırı, oruç tuttuğu sıradaki beklemesinin pesimal sınırı. Kenenin üç duygulamının türe ve cinse dair karakterleri, organları ve işlevleri, bacakları ve hortumları baştan varsaydığı söylenebilir. Fizyolojinin bakış açısından bu doğrudur, ama organik karakterlerin tam tersine boylam ve ilişkilerinden, enlem ve derecelerinden türediği Etika’nın bakış açısından değil. Bir bedenin neler yapabileceğini, yani duygulamlarının neler olduğunu, diğer duygulamlarla, bir başka bedenin duygulamlarıyla neler oluşturup oluşturamayacağını bilemeyiz: Bir beden diğeri tarafından yok mu edilecek, yoksa onu yok mu edecek, birbirleriyle etkinliklerini ve edilgenliklerini degiştokuş mu edecekler ya da birlikte daha güçlü bir beden mi oluşturacaklar?

(…) O hayvan bu yerdir! “Sıska köpek caddede koşuyor, bu sıska köpek caddedir” diye bağırır Virginia Woolf. Bunu böyle hissetmemiz gerekiyor. İlişkiler, uzay-zamansal belirlenimler şeyin yüklemleri değil, çoklukların boyutlarıdır. Sokak otobüs-at düzenlemesine olduğu kadar, at-oluşu açtığı Hans düzenlemesinin de parçasıdır. Hepimiz akşam saat beşiz ya da başka bir saatiz, daha çok aynı anda iki saatiz, optimal ve pesimal, öğlen-gece yarısı, ama değişken bir tarzda dağıtılmış bir halde. Tutarlılık düzlemi kesişen çizgileri izleyen hecceite’leri içerir yalnızca. Biçimler ve özneler bu dünyaya ait değildir. Virginia Woolf’un kalabalığın içinde, taksilerin arasında yürüyüşü. Yürüyüş bir hecceite’dir: Bayan Dalloway “ben şuyum ben buyum, o şudur o budur” demez. Ve “o, çok genç, aynı zamanda da inanılmaz yaşlı hissediyordu, hızlı ve yavaş, zaten orada ve henüz orada değil, ‘bir bıçak gibi her şeye nüfuz ediyordu’, aynı zamanda dışardaydı ve izliyordu, (…) bir günlüğüne bile olsa yaşamanın çok ama çok tehlikeli olduğunu düşünürdü her zaman”. Hecceite, sis, parıltı. Bir hecceite’nin ne başı ne sonu ne başlangıcı ne de varış yeri vardır; o daima ortadadır. Noktalardan değil, yalnızca çizgilerden yapılmıştır. O bir köksaptır.